Postępowania restrukturyzacyjne – jakie ich rodzaje powinni znać przedsiębiorcy?
W ostatnich latach prawo restrukturyzacyjne przechodziło fundamentalne zmiany
Przed kilku laty – w 2015 r. wprowadzono nową ustawę prawo restrukturyzacyjne, która do dnia dzisiejszego przeszła już wiele zmian. Były one spowodowane nie tylko pandemią SARS-CoV-2, ale również odpowiedzią ustawodawcy na ujawniające się problemy praktyczne.
Na gruncie obecnie obowiązującego prawa istnieją następujące postępowania restrukturyzacyjne:
- postępowanie o zatwierdzenie układu,
- przyspieszone postępowanie układowe,
- postępowanie układowe,
- postępowanie sanacyjne.
Dobrodziejstwo postępowania restrukturyzacyjnego skierowane jest do:
- przedsiębiorców w rozumieniu regulacji kodeksu cywilnego,
- spółek z o.o., prostych spółek akcyjnych oraz spółek akcyjnych nieprowadzących działalności gospodarczej,
- wspólników osobowych spółek handlowych ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem,
- wspólników spółki partnerskiej.
Dodatkowym warunkiem koniecznym do spełnienia, aby możliwe było otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego jest niewypłacalność lub co najmniej zagrożenie nią w rozumieniu przepisów prawa upadłościowego. Warto wspomnieć również o generalnej negatywnej przesłance otwarcia restrukturyzacji, jaką stanowi pokrzywdzenie wierzycieli w skutek postępowania, co coraz wyraźniej znajduje swoje odzwierciedlenie w orzecznictwie sądów. Dla usystematyzowania informacji o tej dziedzinie prawa warto jest przedstawić kluczowe cechy charakteryzujące poszczególne postępowania restrukturyzacyjne.
Postępowanie o zatwierdzenie układu
Ta droga rozwiązania problemów finansowych dłużnika wyróżnia się swoim pozasądowym charakterem. Wstępnym warunkiem jest nie przekraczanie, przez sumę wierzytelności spornych 15 % sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Postępowanie takie rozpoczyna się poprzez zawarcie umowy z wybranym przez dłużnika doradcą restrukturyzacyjnym (późniejszym nadzorcą układu) i wyznaczenie dnia układowego. Na tym etapie trzeba podjąć ważną decyzję, czy decydujemy się na dokonanie obwieszenia o ustaleniu dnia układowego, w taki przypadku do czasu zatwierdzenia układu dłużnik będzie podlegał ochronie przed postępowaniem egzekucyjnym. Zaznaczyć jednak należy, że nie każdy dłużnik może takiego obwieszenia skutecznie dokonać, a dokonane obwieszczenie zachowuje ważność przez 4 miesiące, tyle czasu ma dłużnik na zgłoszenie się do sądu z wnioskiem o zatwierdzenie układu – w przeciwnym wypadku skutki obwieszczenia wygasają.
W trakcie postępowania nadzorca układu pomaga dłużnikowi w zarządzaniu majątkiem, w przygotowaniu propozycji układowych oraz składa do sądu sprawozdanie o możliwości wykonania układu. Dłużnik składa wierzycielom propozycje układowe, które są poddawane pod głosowanie. Jeśli jego wynik przybiera obrót korzystny dla dłużnika, po stwierdzeniu tego faktu przez nadzorcę układu, kieruje on do sądu wniosek o zatwierdzenie układu. Sąd jest zobowiązany wydać w ciągu 2 tygodni od wpłynięcia do niego kompletnego wniosku o zatwierdzenie układu postanowienie w tym zakresie.
Należy podkreślić, że jest to procedura szybka, a jej sukces zależy od wiarygodności zaproponowanych przez dłużnika propozycji układowych, ostatecznie to wierzyciele muszą wyrazić na nie zgodę.
Przyspieszone postępowanie układowe
Ten typ postępowania, został wprowadzony początkowo przepisami pandemicznymi, celem proceduralnego ułatwienia przeprowadzenia restrukturyzacji. Jego istotną cechą jest odgórne ustawowe ograniczenie czasu jego trwania – 3 miesiące. Tak jak w przypadku postępowania o zatwierdzenie układu warunkiem jest nie przekraczanie, przez sumę wierzytelności spornych 15 % sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Inicjacja tego typu procedury zaczyna się od złożenia przez dłużnika wniosku o otwarcie przyspieszonego postępowania układowego, który jest rozpatrywany przez sąd.
W przypadku wyrażenia przez sąd zgody na otwarcie postępowanie, postanowienie takie podlega obwieszczeniu i wywiera daleko idące skutki prawne. Wszystkie składniki majątku dłużnika stają się częścią masy układowej, a postępowania egzekucyjne zostają zawieszone. Regulacja ta nie ma jednak absolutnego charakteru, ponieważ wierzyciele zabezpieczeni na mieniu dłużnika hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską może prowadzić egzekucję z przedmiotu zabezpieczenia po upływie 3 miesięcy od momentu otwarcia postępowania.
W toku przyspieszonego postępowania układowego, ma miejsce zgromadzenie wierzycieli, na którym dochodzi do zatwierdzenia spisu wierzytelności i głosowania nad układem. W przypadku przyjęcia układu przez wierzycieli, sędzia-komisarz na rozprawie rozpoznaje układ. W przypadku uprawomocnienia się postanowienia w przedmiocie zatwierdzenia układu nadzorca kontroluje jego wykonywanie.
Zaletą tego postępowania, jest relatywnie krótki czas jego trwania co sprzyja wszystkim zaangażowanym w nie podmiotom.
Postępowanie układowe
Dla uruchomienia tej procedury sytuacja dłużnika musi być bardziej poważna niż jak w przypadku dwóch poprzednich, ale nie tak beznadziejna jak w przypadku procedury sanacyjnej. Tutaj również obowiązuje ograniczenie w postaci nie przekraczania, przez sumę wierzytelności spornych 15 % sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Postępowanie ma charakter sądowy, a warunkiem jego otwarcia jest zdolność dłużnika do pokrywania bieżących kosztów postępowania. Po otwarciu postępowania sąd może, ale nie musi ustanowić tymczasowego nadzorcę sądowego celem zabezpieczenia majątku dłużnika.
Skutkiem otwarcia tego postępowania jest zawieszenie postępowań egzekucyjnych, które jest zaskarżalne dla wierzycieli. Postępowanie to stanowi głębszą, niż dwa wcześniej wymienione, ingerencję w działalność przedsiębiorstwa dłużnika, co wiąże się z dalej idącym ograniczeniem swobody w zarządzaniu majątkiem.
Postępowanie sanacyjne
Porównywane przez doradców restrukturyzacyjnych do operacji chirurgicznej pod narkozą. Kluczowym wyróżnikiem tego postępowania jest możliwość podjęcia działań sanacyjnych, które nie są możliwe w innych postępowaniach restrukturyzacyjnych. Dodatkowo w przypadku tej procedury nie obowiązuje ograniczenie dotyczące procentowego udziału wierzytelności spornych wśród tych uprawnionych do głosowania nad układem.
W momencie wydania postanowienia o uwzględnieniu wniosku o otwarcie postępowania sanacyjnego sąd odbiera zarząd dłużnikowi i ustanawia zarządcę. Cały majątek służący do prowadzenia przedsiębiorstwa i mienie należące do dłużnika stanowią masę sanacyjną od momentu otwarcia postępowania, a jej skład jest ustalany przez zarządcę. W stosunku do tej masy z mocy prawa zawieszone jest postępowanie egzekucyjne z dniem otwarcia postępowania, a zajęcie składników majątku może być uchylone postanowieniem sądu.
Do możliwych w toku tego postępowania działań sanacyjnych, zalicza się m.in.: możliwość odstąpienia od niekorzystnych umów z pominięciem regulacji kontraktowych, redukcję zatrudnienia oraz zbycie majątku przy odpowiednim zastosowaniu przepisów prawa upadłościowego.
Postępowanie sanacyjne jest ostatnią deską ratunku przedsiębiorcy przed postępowaniem upadłościowym. Zazwyczaj są to sprwy trudne i skomplikowane oraz trudno mówić przy nich o gwarancji powodzenia.
Nasi prawnicy chętnie udzielą dodatkowych wyjaśnień i dobiorą postępowanie restrukturyzacyjne do potrzeb konkretnego przedsiębiorstwa, pomagamy również wierzycielom reprezentując ich interesy w przypadku restrukturyzacji dłużnika.
